Aan de voorkant van de bovenarm bevindt zich de bicepsspier. Deze spier heeft twee aanhechtingspunten: de korte bicepspees en de lange bicepspees. De laatste is meestal aangedaan en geeft meestal pijnklachten aan de voorzijde van de schouderkop.

Klachten en symptomen
Bicepsklachten uiten zich in pijn aan de voorzijde van de kop van de schouder. Het optillen van de arm is pijnlijk, evenals het aanspannen van de bicepsspier. Bicepstendinitis en een lange bicepspees ruptuur komt vooral voor bij 40-plussers. SLAP laesies worden vooral gezien bij (bovenhandse) sporters.

Bicepstendinitis
Wrijving van de bicepspees kan een ontsteking veroorzaken. Deze ontsteking kan tevens onderdeel zijn van het subacromiaal pijnsyndroom of kan voorkomen in combinatie met een rotator cuff scheur.

Lange biceppeessruptuur
Doordat u valt of iets zwaars opvangt, kan uw bicepspees inscheuren of helemaal afscheuren.  Dit heet een bicepspeesruptuur. U voelt soms een knapje en u heeft een blauwe plek op de voorkant van uw bovenarm. Ook heeft u soms ineens een grotere spierbal op uw bovenarm. De pees kan aan de kant van de schouder afscheuren maar ook aan de kant van de elleboog.

SLAP laesie
SLAP is een afkorting van Superior Labral tear from Anterior to Posterior. Aan de bovenkant van de kom van de schouder zit de lange bicepspees aan het labrum (kraakbeen) vast. Deze aanhechting kan van voor tot achter losscheuren bij letsels waarbij er hard aan de arm getrokken wordt. Bijvoorbeeld wanneer men in een val iets grijpt om de val te voorkomen of bij een slaande bovenhandse beweging tijdens sporten.

Diagnose
Er zijn specifieke testen bij het lichamelijk onderzoek waarmee bicepspees klachten worden aangetoond. Met een echo of MRI scan kunnen bicepspeesklachten verder in beeld gebracht worden als dat nodig is. Op een röntgenfoto zijn vaak geen afwijkingen te zijn. Toch wordt altijd ook een röntgenfoto gemaakt om andere oorzaken van schouderklachten uit te sluiten.

Een gescheurde bicepspees is vaak te herkennen aan de veranderde vorm van de spierbal. (Popeye fenomeen) Ook dit kan verder in beeld gebracht worden met een echo of MRI scan.

Behandelingen
De behandeling van irritatie van de bicepspees is meestal niet operatief. Met fysiotherapie en pijnstillers kunnen de klachten verminderen. Als dat onvoldoende helpt kan soms een injectie met een ontstekingsremmer (corticosteroïden) in de schouder gegeven worden. Als laatste mogelijkheid is er nog de optie om de bicepspees tijdens een kijkoperatie door te snijden op de plaats waar hij vast zit aan de kop van de bovenarm zodat u daarna geen last meer heeft van de irritatie. dit wordt soms ook gedaan als tijdens een kijkoperatie van de schouder voor een andere reden, blijkt dat de bicepspees geïrriteerd is. Omdat de bicepspees aan de bovenkant op twee plaatsen vast zit (ook nog aan het schouderblad) zorgt het doorsnijden van de pees bij de kop van de bovenarm meestal niet voor krachtsverlies.

Als de bicepspees scheurt aan de bovenkant, ter plaatse van de schouder, gaan de klachten meestal vanzelf weer over. De fysiotherapeut kan helpen bij terugkrijgen van de kracht en bewegelijkheid van de schouder. Aan de onderkant, ter plaatse van de elleboog zit de bicepspees maar op een plaats vast. Daarom is het als de bicepspees aan de onderkant afscheurt vaak nodig om hem weer vast te hechten met een operatie.

Operatie
Als de behandeling zonder operatie niet helpt, kunt u geopereerd worden. Zo’n operatie heet een stabiliserende schouderoperatie. Dit gebeurt met een kijkoperatie (artroscopie) of een open operatie. Een operatie heeft vooral zin bij mensen met een instabiele schouder na een ongeluk. Mensen die extreem lenig zijn (hyperlaxiteit of hypermobiliteit), hebben na een operatie grote kans op herhaling van de klachten. Voor hen is de spierkracht en de coördinatie van de spieren belangrijk. Fysiotherapie en sporten kan daarbij helpen. Kort voor de operatie krijgt u een antibioticum om de kans op infectie te verkleinen. De operatie gebeurt onder algehele narcose of een zenuwverdoving (plexusblokkade). Een zenuwverdoving kan worden gecombineerd met een slaapmiddel, waardoor u weinig of niets van de operatie merkt.

Er zijn 2 manieren van opereren

• Via een kijkoperatie (artroscopie) kan de arts:
  – Het afgescheurde labrum weer vastzetten. Daarmee blijft de kop beter in de kom. Deze operatie heet Bankart repair of artroscopische schouderstabilisatie.
  – Het gewrichtskapsel inkorten. Het kapsel wordt wat strakker gemaakt. Dat maakt het schoudergewricht weer steviger. Deze operatie heet een cupsulair shift.
• In een open operatie kan de orthopeed een stukje bot (botblok) weghalen van de voorkant van het schouderblad (processus coracoideus) met daaraan vast een pees. Hij of zij maakt dit met schroefjes vast aan de voorkant van de schouderkom. Dit zorgt voor extra stevigheid. De kop kan dan niet meer zo snel uit de kom schieten. Dit heet ook wel de Bristow of Latarjet-procedure. Beide operaties duren een tot anderhalf uur. Meestal mag u nog dezelfde dag weer naar huis.

Mogelijke complicaties

• Infectie van de wond
• Pijn (aanhoudende pijnklachten)
• Stijfheid (frozen shoulder)
• Zenuwletsel
• Nabloeding
• Niet goed vastgroeien van het botblokje
• Kans op een nieuwe luxatie of ontwrichting
• Slijtage/artrose van het schoudergewricht

De sleutelbeenbreuk of clavicula fractuur
De sleutelbeenbreuk is één van de meest voorkomende botbreuken. Dit komt door zijn oppervlakkige ligging waardoor er bij een val veel kracht op komt. Het is gelukkig bijna altijd een gemakkelijk genezende botbreuk. Er doen zich zelden complicaties voor. De behandeling is eenvoudig; enige weken rust is alles wat nodig is.

Diagnose en onderzoek
Omdat het sleutelbeen door zijn ligging zo makkelijk is te onderzoeken, kan de arts na zijn onderzoek meestal met zekerheid vaststellen of uw sleutelbeen gebroken is. Het is dan niet altijd nodig om een röntgenfoto te maken. Er zal vaak een foto vd borstkast en longen worden gemaakt omdat een breuk vd ribben vaak ook voorkomt naast een sleutelbeen breuk.

Eén op de vijf Nederlanders heeft weleens last van de schouder. Sommige mensen komen in aanmerking voor een kunstgewricht (prothese). De Nederlandse orthopeden plaatsen ongeveer 3500 schouderprothesen per jaar.

De schouder
De schouder bestaat uit verschillende delen:

• Schouderkop op de bovenarm
• Schouderkom aan het schouderblad
• Sleutelbeen
• Schouderblad met aan de bovenkant het schouderdak
• Gewrichtskapsel
• Rotator-cuff; spieren en pezen rondom de schouder. Deze zorgen er samen voor dat de arm bijna alle kanten op kan bewegen en dat de kop op zijn plaats blijft.

Redenen voor een prothese
De belangrijkste redenen voor een schouderprothese zijn:

• Slijtage van de schouder (artrose)
• Gewrichtsreuma (reumatoïde artritis)
• Gebroken schouder
• Onherstelbare scheur in de rotator-cuff

U krijgt eventueel een schouderprothese als de behandeling zonder operatie niet helpt. Een schouderprothese plaatsen is dus de allerlaatste stap. Het doel is om de pijn te verminderen en de beweging van de schouder te verbeteren.
Uw arts bespreekt met u of u voor een prothese in aanmerking komt. En houdt daarbij bijvoorbeeld rekening met uw leeftijd en of u nog andere ziekten heeft.

Soorten schouderprothesen
Er zijn drie soorten schouderprothesen:

• Gewone (reguliere) schouderprothese. Deze heet ookanatomische schouderprothese. De kop en de kom worden vervangen door een kop van metaal en een kom van kunststof.
  Deze prothese gebruiken we vooral bij patiënten met een versleten schouder zónder scheuren in de pezen en spieren er omheen (rotator cuff). De spieren en pezen zijn nog goed en de kop blijft daarmee op zijn plaats.
• Omgekeerde schouderprothese. Deze heet ook reversed schouderprothese. De naam verklapt eigenlijk al wat dit is. De kop komt op de plaats van de kom en het kommetje op de plaats van de kop.
  Ook hier is de kop van metaal. Het kunststof kommetje zit vast aan een metalen steel die vastgroeit of met botcement wordt geplaatst in de bovenarm.
  Deze prothese gebruiken we als niet alleen het gewricht maar óók de spieren en pezen er omheen (rotator cuff) beschadigd zijn. Die beschadigde pezen en spieren zorgen ervoor dat de kop niet goed voor de kom blijft zitten.
  Als we hier een gewone schouderprothese plaatsen, kunnen de beschadigde spieren en pezen nog steeds hun werk niet doen. De kop blijft dan nog steeds niet goed voor de kom zitten. Het gevolg: pijn en de patiënt kan de arm niet meer omhoog bewegen.
  Door kop en kom te wisselen, verplaatsen we het draaipunt in de schouder. De rotator cuffis dan niet meer nodig om de kop van de schouder op zijn plaats te houden. Een andere spier op de schouder (de deltoïdeus) kan de arm dan alsnog omhoog brengen.
• Halve schouderprothese. Bij deze prothese vervangt de arts alleen de schouderkop. Dat kan als de kom nog goed is. Bij een gebroken schouderkop bijvoorbeeld.

In 2019 was ongeveer 75% van de geplaatste prothesen een omgekeerde schouderprothese, 20% een anatomische schouderprothese en 5% een halve schouderprothese. Deze gegevens komen uit de rapportage van de Landelijke Registratie Orthopedische Implantaten (LROI).

Steel
Bij het vervangen van de schouderkop kan de arts kiezen voor een prothese zonder steel, met een korte steel, of met een lange steel. De resultaten van prothesen zonder steel en met een lange steel zijn 2.5 jaar na plaatsing ongeveer hetzelfde.

Materiaal
De steel van de prothese is van metaal (titanium, cobalt-chroom). De kop van de prothese is meestal gemaakt van staal of keramiek en het kommetje van kunststof (polyethyleen).

Operatie
De operatie gebeurt onder algehele narcose of een zenuwverdoving (plexusblokkade). Een zenuwverdoving kan worden gecombineerd met een slaapmiddel, waardoor u weinig of niets van de operatie merkt.

De orthopeed maakt een snee van 10-15 cm vanaf de schouder richting de bovenarm. Afhankelijk van de operatietechniek, zit de snee wat meer aan de voorkant, of juist aan de buitenkant van de bovenarm.
De orthopeed verwijdert de kop en kom van uw schouder en zet de prothese daarvoor in de plaats. Als de prothese stevig genoeg zit, gebruikt de orthopeed geen botcement. Is dat niet het geval dan gebruikt de arts wél botcement. Een andere reden om botcement te gebruiken is de hogere leeftijd van de patiënt. De operatie duurt ongeveer 2 uur.

De meeste mensen blijven 1 tot 2 dagen in het ziekenhuis. Soms is de operatie in dagbehandeling.

U heeft enkele dagen pijn en krijgt hiervoor pijnstillers. Meestal krijgt u tijdens uw opname ook medicijnen om trombose te voorkomen.

Complicaties
Ondanks alle voorzorgsmaatregelen zijn er soms problemen (complicaties):

• Infectie
• Beschadiging van zenuwen
• Nabloeding van de wond
• Soms schiet de prothese uit de kom. In de eerste drie maanden na de operatie is de kans hierop het grootst.
• Loslating van de prothese op langere termijn
• Botbreuken, bijvoorbeeld bij reuma. Tijdens of na de operatie kan er een scheur of breuk ontstaan in het bot.

Klachten na een schouderprothese
De meeste patiënten zijn erg tevreden na een schouderporthese echter bij een kleine groep kunnen er na verloop van tijd kunnen toch klachten ontstaan.

Er kan een infectie ontstaan die zich pas laat manifesteert (low grade infectie) of die ontstaat na een infectie elders in het lichaam (secundaire infectie) Dit geeft klachten van pijn soms roodheid en koorts. Meestal is eer dan een operatie voor nodig om het te herstellen; Het gewricht moet gespoeld worden en soms moet de prothese verwijderd worden.

Bij een reguliere schouderprothese kan op den duur alsnog een scheur in de pezen of spieren (rotator cuff) ontstaan. In dat geval kan een tweede operatie nodig zijn, waarbij de reguliere prothese wordt omgebouwd naar een omgekeerde prothese.

Ook kan de prothese soms los gaan zitten na verloop van tijd. Dit komt soms door veelvuldig gebruik door de jaren heen of door slijtage van de nieuwe schouder. Gemiddeld gaat de schouder echter lange tijd mee (15 jaar). Ook bij klachten van loslating kan vaak de schouderprothese worden vervangen of omgebouwd (revisie).

Bij klachten van de schouder na het plaatsen van en schouderprothese, is het advies om uw orthopedisch chirurg te raadplegen.