Artrose van de elleboog is een degeneratieve verandering van het ellebooggewricht die pijn en stijfheid kan veroorzaken. Het ellebooggewricht bestaat uit drie botten: het opperarmbeen, de ellepijp en het spaakbeen.

De ellepijp en de opperarm ontmoeten elkaar bij de elleboog en vormen een scharnier. Dit scharnier maakt het mogelijk de arm te strekken en te buigen. De verbinding van het spaakbeen met de opperarm en de ellepijp zorgt ervoor dat de onderarm kan roteren. Het bovenste uiteinde van het spaakbeen is rond. Het steunt tegen de ellepijp en de opperarm terwijl de onderarm en hand van handpalm naar beneden draaien (pronatie) naar handpalm naar boven (supinatie).

In het ellebooggewricht zijn de uiteinden van de botten bedekt met gewrichtskraakbeen. Gewrichtskraakbeen is een glad, glad materiaal. Het beschermt de botuiteinden tegen wrijving wanneer ze tegen elkaar wrijven terwijl de elleboog beweegt. Gewrichtskraakbeen is zacht genoeg om als schokdemper te werken. Het is ook sterk genoeg om een leven lang mee te gaan, als het niet beschadigd raakt.

Klachten en symptomen
Pijn en stijfheid zijn de belangrijkste symptomen van artrose van elk gewricht. In eerste instantie is de pijn gerelateerd aan activiteit. Meestal vermindert de pijn tijdens het doen van de activiteit, maar na enkele minuten rusten nemen pijn en stijfheid toe. Naarmate de toestand verslechtert, kunt u zelfs in rust pijn voelen. De pijn kan de slaap verstoren. U kunt zwelling rond uw elleboog hebben. Uw ellebooggewricht kan zich vullen met vloeistof en strak aanvoelen, vooral na gebruik. Wanneer al het gewrichtskraakbeen van het gewrichtsoppervlak is afgesleten, kunt u een piep horen en een krakend gevoel in het gewricht voelen wanneer u uw elleboog beweegt. Dit krakende gevoel wordt crepitus genoemd.

Artrose beïnvloedt uiteindelijk de beweging van de elleboog. Het eerste dat de meeste mensen opmerken, is dat het moeilijk wordt om de arm volledig te strekken. Later vinden ze het moeilijk om te buigen. Verlies van beweging leidt tot zwakte en verminderde functie. Het dragen van zware voorwerpen aan de zijkant van het lichaam met gestrekte elleboog is bijzonder moeilijk.

Oorzaken
Artrose wordt veroorzaakt door degeneratie van het gewrichtskraakbeen van een gewricht. Primaire artrose is wanneer de degeneratieve veranderingen optreden zonder een specifieke oorzaak.

Posttraumatische artrose treedt op na een beschadiging, die vele jaren eerder kan zijn opgetreden. Een blessure kan het kraakbeen direct beschadigen. Stukken van het kraakbeen kunnen zelfs van het bot worden weggerukt en als de stukjes niet worden verwijderd, kunnen ze ronddrijven in het gewricht, waardoor het vast komt te zitten. Deze stukken worden losse lichamen genoemd. Ze kunnen ook veel pijn veroorzaken en meer schade aan de gewrichtsoppervlakken aanrichten.

Elke verwonding aan het ellebooggewricht kan ook de manier veranderen waarop het gewricht werkt. Na een elleboogfractuur kunnen de botfragmenten bijvoorbeeld niet precies op één lijn liggen. Ze genezen iets anders dan hun toestand vóór de blessure. Zelfs dit kleine verschil kan ervoor zorgen dat het gewricht aan de cyclus van slijtage begint. Het is net als een machine: als het mechanisme uit balans is, slijt het sneller.

Diagnose
De diagnose van artrose van de elleboog begint met een medische geschiedenis van het probleem. Uw arts zal u veel vragen stellen over uw pijn, hoe deze uw dagelijkse activiteiten beïnvloedt en eventuele verwondingen aan uw elleboog in het verleden. Omdat artrose zich over een lange tijd ontwikkelt, kunt u vragen krijgen over dingen die u lang geleden hebt gedaan. Zware handarbeiders hebben bijvoorbeeld een hoger risico op het ontwikkelen van artrose van de elleboog op latere leeftijd. Uw arts zal ook een lichamelijk onderzoek doen van de elleboog en mogelijk andere gewrichten in het lichaam. Röntgenfoto's zijn meestal de beste manier om te zien wat er met je botten gebeurt. Röntgenfoto's kunnen uw arts helpen de schade te beoordelen en te volgen hoe uw gewricht in de loop van de tijd verandert. Röntgenfoto's kunnen uw arts ook helpen om te zien hoeveel botsporen er aanwezig zijn en of er losse lichamen in het gewricht zitten. Röntgenfoto's kunnen ook de grootte van de gewrichtsruimte laten zien en hoeveel gewrichtskraakbeen er nog over is.

CT-scans geven een 3D-weergave om de grootte en locatie van aanwezige botsporen te tonen. CT-scans kunnen osteofyten onthullen die niet op gewone röntgenfoto's verschijnen. CT-scans laten de chirurg ook zien hoe dicht de botsporen zich bij de nervus ulnaris bevinden. Deze informatie is erg handig bij het plannen van een operatie om de sporen te verwijderen. Uw arts kan bloedonderzoek laten doen als er twijfel bestaat over de oorzaak van uw artrose. Bloedonderzoek kan bepaalde systemische ziekten aantonen, zoals reumatoïde artritis.

Niet-chirurgische behandeling
In bijna alle gevallen proberen artsen eerst niet-chirurgische behandelingen uit. Chirurgie wordt meestal niet overwogen totdat het onmogelijk is geworden om uw symptomen onder controle te houden. Het doel van een niet-chirurgische behandeling is om u te helpen uw pijn te beheersen en uw elleboog te gebruiken zonder meer schade aan te richten. Uw arts kan niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's), zoals aspirine en ibuprofen, aanbevelen om zwelling en pijn onder controle te houden. Andere behandelingen, zoals warmte, kunnen ook worden gebruikt om uw pijn onder controle te houden. Fysiotherapie helpt u te leren hoe u de symptomen kunt beheersen en de gezondheid van uw elleboog kunt maximaliseren.

Om van uw pijn af te komen, moet u mogelijk ook uw activiteiten aanpassen of beperken. Het kan zelfs nodig zijn om van baan te veranderen als uw werk zware, repetitieve bewegingen met de hand en pols vereist.

Een injectie met cortisonen in het ellebooggewricht kan tijdelijk verlichting geven. Cortison is een krachtig ontstekingsremmend medicijn. Het kan zeer effectief pijn en zwelling verlichten. De effecten zijn tijdelijk en duren meestal enkele weken tot maanden. Er is een klein risico op infectie bij elke injectie in het gewricht, en cortisone-injecties vormen hierop geen uitzondering.

Chirurgische behandeling

Uiteindelijk kan het nodig zijn om een soort chirurgische behandeling te overwegen. Er zijn verschillende operaties om gevorderde artrose van de elleboog te behandelen. Uw chirurg zal vele factoren in overweging nemen bij het beslissen welke procedure het beste voor u is, waaronder de ernst van gewrichtsdegeneratie, uw leeftijd, uw activiteitenniveau en hoe u uw elleboog gebruikt.

Als u zich in een vroeg stadium van artrose bevindt, kan uw arts arthroscopisch debridement aanbevelen. Bij arthroscopische procedures wordt een artroscoop gebruikt, een kleine tv-camera die via een zeer kleine incisie in het gewricht wordt ingebracht. Met de artroscoop kan de chirurg in het ellebooggewricht kijken. Bij arthroscopisch debridement maakt de chirurg andere kleine incisies om speciaal gereedschap in te brengen om botsporen te verwijderen, losse lichamen te verwijderen of het kraakbeen glad te maken. Soms is een kapselafgifte nodig. Het kapsel is een vezelig omhulsel rond het gewricht. Er wordt een incisie gemaakt in het weefsel en de voorkant (voorkant) van de capsule wordt verwijderd. Als de artritis verder gevorderd is, kan een grotere incisie nodig zijn om de operatie uit te voeren.

Ellebooggewrichtvervanging of totale elleboogartroplastiek (TEA) komt lang niet zo vaak voor als heup-, knie- of schoudervervanging. Dit is om een aantal redenen waar. Artrose in de elleboog komt niet zo vaak voor als artrose in gewichtdragende gewrichten. Ellebooggewrichtvervanging heeft ook een hogere complicatiegraad dan de meer gebruikelijke vervangende operaties. De vervanging van het ellebooggewricht is een goede keuze voor patiënten die meer beweging dan kracht nodig hebben. Oudere patiënten die niet zoveel kracht nodig hebben, zullen waarschijnlijk de voorkeur geven aan de resultaten van een elleboogvervangende operatie. Ze moeten bereid zijn om lage niveaus van activiteit met betrekking tot de elleboog te accepteren. Patiënten met gevorderde reumatoïde artritis zijn ook goede kandidaten voor een totale elleboogartroplastiek (TEA).

Als de elleboog ‘op slot’ schiet, dan is er sprake van een plotselinge buig- of strekbeperking, die vaak weer verdwijnt na enige beweging in de elleboog. Soms kan dit ook langdurig blijven bestaan.

Klachten en symptomen
Losse stukjes in het gewricht hoeven niet per se klachten te geven, dit hangt er namelijk vanaf waar in het gewricht ze zitten. Zitten ze aan de voor of achterzijde, dan klemmen ze in het gewricht en geeft dit aanleiding tot een buig- of strekbeperking (met of zonder pijn), die vaak weer verdwijnt na wiebelen met de elleboog.

Oorzaken
Slotklachten van de elleboog kunnen worden veroorzaakt door een zogenaamd ‘Corpus Liberum’. Vaak is dit een stukje bot wat los is geraakt (gewrichtsmuis). In veel gevallen is er ook al sprake van enige mate van artrose (slijtage) van het gewricht, wat zorgt voor extra botvorming, wat makkelijk af kan breken. Soms ontstaan ze na een val, maar ze kunnen ook spontaan gevormd worden.

Diagnose
De diagnose wordt vaak grotendeels op het verhaal gesteld, aangevuld met een foto van het gewricht. Op een röntgenfoto is het stukje vaak niet goed te zien, dan is soms een CT of MRI met contrastmiddel nodig om de diagnose zeker te stellen.

Behandelingen
Dit hangt af van de frequentie en mate van hinder die door de slotklachten ontstaan. Indien het vaak gebeurt en er veel hinder ontstaat van de slotklachten is het te overwegen om middels een kijkoperatie het losse stukje te verwijderen.

De elleboog bestaat uit meerdere botten, die in het gewricht bewegen. De pezen, banden en spieren zorgen voor de stabiliteit. Indien er schade is, met name aan de banden, dan kan er een instabiliteit ontstaan.

Klachten en symptomen
Bij een letsel van de binnenband is er vaak sprake van een instabiel gevoel, pijn aan de binnenzijde en een verlies aan controle over de bewegingen.
Bij een letsel aan de buitenband kan er sprake zijn van pijnlijke ‘klikken’, snappen of blokkeren van de elleboog, meestal tijdens draaibewegingen.

Oorzaken
Slotklachten van de elleboog kunnen worden veroorzaakt door een zogenaamd ‘Corpus Liberum’. Vaak is dit een stukje bot wat los is geraakt (gewrichtsmuis). In veel gevallen is er ook al sprake van enige mate van artrose (slijtage) van het gewricht, wat zorgt voor extra botvorming, wat makkelijk af kan breken. Soms ontstaan ze na een val, maar ze kunnen ook spontaan gevormd worden.

Diagnose
De diagnose wordt vaak grotendeels op het verhaal gesteld, aangevuld met een foto van het gewricht. Soms is een MRI scan nodig om de precieze schade in beeld te krijgen.

Behandelingen
Vaak kan onder begeleiding van een fysiotherapeut de beweeglijkheid worden verbeterd en de oefentherapie kan bijdragen aan het leren stabiliseren van de elleboog.
Soms is het nodig om een bandreconstructie uit te voeren.