Artrose in de knie
Bij artrose in de knie is het kraakbeen in het kniegewricht beschadigd. Het gewricht kan daardoor minder goed de schokken van een beweging opvangen. Uiteindelijk kan het kraakbeen geheel verdwijnen en bewegen de ruwe botuiteinden tegen elkaar. De gewrichtsvlakken kunnen daardoor niet meer soepel langs elkaar glijden. Bewegen doet dan pijn en gaat gepaard met kraken en bewegingsbeperking. Artrose kan ontstaan als gevolg van een oud letsel, bijvoorbeeld beschadiging na breuken of ontstekingen in de knie, aangeboren afwijkingen of langdurige overbelasting (bijvoorbeeld door zwaar werk of overgewicht). Als het kraakbeen verdwijnt, kunnen uw benen scheef gaan staan. Zo ontstaat een O-been als het kraakbeen aan de binnenkant van de knie is verdwenen en een X-been als het kraakbeen aan de buitenkant van de knie is verdwenen. Dat gaat samen met pijn en stijfheid aan de binnenkant van de knie, vooral bij het lopen, staan en traplopen. Verdwijnt het kraakbeen eenmaal, dan wordt ook het kapsel aangetast dat de botdelen bij elkaar moet houden. De knie wordt slapper en gaat zwikken. Het is steeds moeilijker om in evenwicht te blijven lopen en uiteindelijk is het nauwelijks meer mogelijk om te lopen.

Diagnose en onderzoek
De orthopedisch chirurg stelt de diagnose aan de hand van de aard van de klachten, het lichamelijk onderzoek en röntgenfoto’s van de knie en beide benen.

In de knie zit aan de binnen- en buitenkant een meniscus. Beschadigingen aan een meniscus komen veel voor; er zit dan een scheur in de meniscus.

De knie
De knie is een scharniergewricht. Het bestaat uit drie botdelen: het scheenbeen, het dijbeen en aan de voorkant de knieschijf. Midden in het kniegewricht liggen de voorste en de achterste kruisband. Deze voorkomen dat het onderbeen tijdens het lopen en het maken van draaibewegingen te ver naar voren of naar achteren schuift.
Tussen de botuiteinden, aan de binnen- (mediaal) en buitenkant (lateraal) van de knie, zit de meniscus, een soort stootkussen of schokdemper. De binnen- en de buitenmeniscus vangen schokken op, zorgen ervoor dat het kniegewricht soepel beweegt en geven de knie stabiliteit.

Klachten en symptomen
Mensen met een beschadigde meniscus klagen over:

• Pijn of een klikkend gevoel in de knie
• Een dikke knie door vocht (hydrops). Hierdoor lukt het niet meer om het been helemaal te strekken of goed te buigen.
• De knie kan op slot schieten.

De klachten kunnen plotseling ontstaan, bijvoorbeeld bij sport, een draaibeweging, een diepe hurkzit of een ongeval. De klachten kunnen ook langzaam ontstaan.

Oorzaken
De binnen- en de buitenmeniscus staan bij veel bewegingen onder grote druk. Bij een draaibeweging tijdens sport of werk, of bij een ongeval kan de druk te groot worden. Dan ontstaat een kleine of een grote scheur. De kans op een scheur is groter als een meniscus verouderd is. De meniscus bestaat namelijk uit elastisch kraakbeen. Bij het ouder worden neemt de kwaliteit daarvan af. Hierdoor is de meniscus minder elastisch en scheurt gemakkelijker. Een gescheurde meniscus door veroudering hoeft overigens geen klachten te geven.

Diagnose
De arts stelt vast of u een meniscusscheur heeft aan de hand van uw klachten en het lichamelijk onderzoek. Hij of zij vraagt wat er is gebeurd, wat u voelt en of u eerder knieklachten heeft gehad. Eventueel wordt een röntgenfoto gemaakt om andere oorzaken voor de klachten uit te sluiten. En als de diagnose nog niet helemaal duidelijk is, kan een MRI-scan nodig zijn. Deze scan maakt met een sterk magnetisch veld details van de binnenkant van uw knie zichtbaar, zodat de weke delen zichtbaar worden die op een röntgenfoto niet te zien zijn.

Spontane genezing
Een meniscusscheur kan spontaan genezen als de scheur in het goed doorbloede buitenste deel van de meniscus zit. Dit herstel duurt enkele maanden. Op jonge leeftijd verloopt deze genezing beter dan op oudere leeftijd.

Behandeling zonder operatie
De behandeling van een gescheurde meniscus zónder slotklachten of mechanische problemen is altijd zónder operatie. Vooral fysiotherapie om de spieren te versterken is heel effectief. De scheur in de meniscus wordt hiermee niet verholpen, maar wel de klachten die u hierbij heeft.

Kijkoperatie
Bij blijvende pijn of ‘slot-klachten’ is een kijkoperatie (artroscopie) verstandig. Bij slotklachten zit uw knie echt op slot; u kunt hem niet meer strekken. In principe behandelt de orthopedisch chirurg het letsel van de meniscus meteen tijdens de kijkoperatie. Soms kan de scheur in de meniscus gehecht worden, maar meestal moet een deel van de meniscus verwijderd worden. De orthopedisch chirurg haalt zo min mogelijk weefsel weg, zodat de meniscus zo goed mogelijk zijn schokdempende werking houdt.

Revalidatie na kijkoperatie
Na de kijkoperatie mag u de knie belasten. Luister daarbij naar uw lichaam en doe alleen wat de pijn en de zwelling toelaten. Voelt u veel pijn of neemt de zwelling toe, dan is het verstandig om rustig aan te doen en minder te lopen. Om de zwelling te laten afnemen, kunt u de knie koelen en uw been hoog leggen. Het gebruik van krukken wordt voor de eerste dagen geadviseerd. Om de knie zit een drukverband. Dit mag u er na enkele dagen vanaf halen. Dan mag u de knie ook verder buigen en strekken. De knie, en de operatiewondjes, kunnen enige weken dik blijven. Die zwelling verdwijnt vanzelf. Fietsen mag als u de knie weer goed kunt buigen. Een andere sport kunt u meestal 6 weken na de operatie weer oppakken, maar alleen als uw knie niet meer dik is.

Complicaties
Als uw knie toch weer dik wordt, is het belangrijk dat u de activiteiten rustiger opbouwt. Vraag eventueel advies aan uw arts of fysiotherapeut. In uitzonderlijke gevallen kan zich na de operatie een trombosebeen (een stolseltje in één van de aderen van de kuit) ontwikkelen. Bij een pijnlijke, flink gezwollen kuit waar veel spanning op staat neemt u contact op met het ziekenhuis.

Hoewel zeldzaam kan er na iedere operatie een infectie door een bacterie ontstaan. Als een infectie in het gewricht zit is het nodig de knie door een nieuwe kijkoperatie schoon te spoelen en antibiotica te gerbuiken. Afhankelijk van eventuele andere schade aan bijvoorbeeld het kraakbeen bestaat er een kans dat u na de operatie toch restklachten houdt aan de knie.

Knieklachten bij 50+
Veel mensen komen bij de orthopeed met de verwachting dat ze een MRI-scan of een kijkoperatie (artroscopie)krijgen. Maar recent onderzoek toont aan dat dit meestal niet zinvol is. Sterker nog: het is bewezen dat een artroscopie de ontwikkeling van artrose zelfs kan verergeren.

MRI-scan
Een MRI laat bij mensen boven de 50 jaar eigenlijk altijd afwijkingen zien, ook bij mensen die helemaal geen klachten hebben. Die afwijkingen zijn dan ook lang niet altijd de verklaring voor de klachten. De oorzaak van dit soort klachten is meestal veroudering van het kraakbeen of de meniscus. De orthopeed kan dat goed vaststellen op basis van een gesprek, lichamelijk onderzoek en een gewone röntgenfoto. Een MRI is hiervoor niet nodig.

Kijkoperatie
Een artroscopie is zinvol als er losse stukjes bot of kraakbeen in het kniegewricht zitten waardoor de knie blokkeert. Ook bij een plotseling gescheurde meniscus bij een jonge sporter heeft deze knieoperatie zin. Maar bij mensen van 50 jaar en ouder met dit soort klachten blijkt een artroscopie geen verbetering te geven.
Kraakbeen dat verouderd is, is helaas niet met een operatie te repareren. En een operatie waarbij de meniscus geheel of gedeeltelijk verwijderd wordt, kan de ontwikkeling van artrose versnellen. De orthopeed raadt een artroscopie in deze gevallen dan ook af, om onnodig risico en teleurstelling achteraf te voorkomen.

Een veelvoorkomende blessure aan de knie is een gescheurde voorste kruisband. Het wordt veel gezien bij contactsporten zoals bijvoorbeeld voetbal, basketbal en handbal. Echter, het kan ook bij val gebeuren.

De kruisbanden zitten centraal in de knie en zorgen ervoor dat het scheenbeen en het bovenbeen bij elkaar blijven en in slechts een bepaalde mate kunnen verplaatsen en draaien ten opzichte van elkaar. Wat regelmatig voorkomt is dat niet alleen de voorste kruisband scheurt, maar dat ook de meniscus, het kraakbeen of de binnenband danwel buitenband schade oploopt.

Klachten en symptomen
Tijdens het oplopen van de letsel kan een knap (zelfs door de omstanders) gehoord worden. Bij een gescheurde voorste kruisband scheuren en er ook bloedvaten rondom de band en wordt de knie snel dik. Dit gaat gepaard met pijn en stijfheid. Vaak is het prettig om de knie licht gebogen te houden.In het begin is lopen te pijnlijk. Na enkele dagen tot 2-4 weken neemt de zwelling terug en kan de knie beter bewogen worden.Een van de symptomen kan instabiliteit zijn. Het gevoel alsof er onvoldoende controle is over het onderbeen.

Oorzaken
De oorzaak van een gescheurde voorste kruisband is vaak een sportletsel waarbij het onderbeen vast staat en het bovenbeen met het lichaam een draaibeweging maakt. Daarnaast kan een overstrekking bijvoorbeeld tijdens een landing na een sprong een scheur van de voorste kruisband veroorzaken.

Diagnose
In het begin kan het lastig zijn om een definitieve diagnose te stellen aangezien de knie gezwollen en pijnlijk is. Na enkele dagen tot een paar weken neemt de zwelling en pijn af en kan de knie beter onderzocht worden.

Vaak is het mechanisme tijdens het ontstaan van het letsel suggestief voor een voorste kruisbandletsel. Indien het lichamelijk onderzoek gedaan kan worden kan er instabiliteit gevonden worden. Een röntgenfoto kan een breuk uitsluiten. Tot slot wordt er een MRI scan gemaakt om bijkomend letsel aan het kraakbeen, meniscus, binnen- en buitenband in kaart te brengen.

Patiënten zijn over het algemeen tevreden na de operatie van een kunstknie. Echter, een deel blijft klachten houden. De pijn van voor de operatie is weg, maar er zijn andere klachten voor terug gekomen. In zijn algemeenheid zijn jongere patiënten, vrouwen, patiënten met overgewicht en patiënten met weinig slijtage op de röntgenfoto minder tevreden na een knieprothese. Er kunnen oorzaken zijn waarom een knieprothese niet functioneert zoals die zou moeten functioneren.

Klachten en symptomen
De symptomen waar sprake van kan zijn is pijn rondom de knie of met name aan de voorzijde van de knie, instabiliteit (algehele instabiliteit of tijdens bepaalde activiteiten zoals traplopen), stijfheid en zwelling.

Oorzaken
Er zijn vele oorzaken van een niet goed functionerende knieprothese. Hieronder een overzicht van een aantal veelvoorkomende oorzaken, echter in de meeste gevallen wordt er geen oorzaak gevonden:

• Infectie: vaak laaggradige infecties waar je niet ziek van wordt, maar die wel voor klachten van de knie zorgen.
• Loslating van knieprothese onderdelen.
• Verklevingen in het kniegewricht
• Eerdere operaties aan de knie, danwel een slechte functie van de knie voor de operatie.
• Een te grote of te kleine prothesemaat
• Malpositie van de knieprothese

Diagnose
Het stellen van een diagnose bij een niet goed functionerende knieprothese is uitdagend en tijdrovend. We starten altijd met het vragengesprek (anamnese) en het lichamelijk onderzoek. We gebruiken vervolgens een aantal standaardonderzoeken zoals röntgenfoto’s, bloedonderzoek en gewrichtspunctie voor nadere analyse. Zonodig stelt uw orthopedisch chirurg aanvullende onderzoeken in om tot een juiste diagnose te komen.

Het komt niet zelden voor dat de onderzoeken geen afwijkingen laten zien. Er dienst dan ook geen heroperatie (revisie operatie) plaats te vinden een de kunstknie.